Yerli domatese ithalat darbesi
Erbil (Rûdaw) – Komşu ülkelerden yapılan domates ithalatı, Kürt çiftçiyi olumsuz etkiliyor.
İthal ürünlere uygulanan gümrük vergisi, yerli ürünün gelişmesine çok etki etmedi. Çiftçiler, her geçen yıl durumun daha kötüye gittiğini belirtiyor.
Tarım ve Su Kaynakları Bakanlığı’nın verilerine göre geçen yıl hasadı yapılan ürün, 2010 yılına kıyasla %51 düşüş gösterdi.
Kürdistan Bölgesi’nin 185 bin tonluk yıllık domates ihtiyacının %35’i içerden karşılanırken, geriye kalanı ithalatla sağlanıyor.
Rûdaw’a konulan Sera Üretim Müdürlüğü Sorumlusu Kemal Muhammed, yerli üretimdeki düşüş hakkında, “Domatesin sofraya gelmesi için 90 ila 120 gün gerekiyor. Bu süre zarfında ilaçlama işlemleri yapılıyor. Çoğu zaman ürün, hastalık sebebiyle yetişmiyor. Bu durumda da Kürdistan çiftçisi ithal domatesle rekabet edemiyor. Mecburen domates üretiminden vazgeçiyorlar” dedi.
Sera üretiminin geleneksel üretime göre daha başarılı olduğunu söyleyen Kemal Muhammed, 463 metrekarelik bir serada 7 bin ton ürün alındığını, bir dönümlük açık araziden ise en fazla 3 ton ürün alınabildiğini belirtti.
Masraflar ve domatesin geç yetişmesi sebebiyle 11 bin seranın sadece %5’lik bir kısmında domates üretiliyor.
2007 - 2010 yılları arasında üretimde artış sağlanarak 84 bin tondan 119 bin tona çıkılmış ancak geçtiğimiz yıl bu sayı 60 bin 772 tona düşmüş.
Bakanlık, teşvik için serada domates üretimi yapacak olan her çiftçiye %100 destek vermeyi planlasa da yaşanan ekonomik kriz sebebiyle bu proje hayata geçirilmedi.
Zirai Araştırma Müdürü Azuz Ahmed, “Yaptığımız araştırmalara göre Kürdistan’ın suyu ve toprağı domates üretimi için çok uygun fakat hava sıcaklığındaki değişiklik, yüksek sıcaklıklar ve toz fırtınaları nedeniyle ürünlerimiz çok verimli olmuyor” diyor.
Yerli ürünün korunması amacıyla bakanlık 6 Eylül’den itibaren gümrüklerde domates ve soğana vergi uygulamaya başladı. Kilo başına alınan 25 dinarlık vergi, 350 dinara çıkarıldı.
Karar, Pencwen bölgesindeki çiftçilerin, İran’dan gelen ürünlere engel olunması talebi sonrası geldi. Gerekçe olarak da bu dönemde iki ürünün iç üretiminin yeterli olduğu gösterildi.