Erbil (Rûdaw) - İran’ın Kürdistan Bölgesi’ne yapılan domates ihracatını yasaklamasının ardından domates fiyatları önemli oranda yükseldi.
İran’ın domates ihracatını yasaklamasıyla birlikte Kürdistan’da domates fiyatları yükselmeye başladı. Karar iç piyasadaki ürünün pazarda olduğu bir döneme geldi ancak tüccarlar iç piyasadaki domatesi de Irak’ın diğer kentlerine pazarlıyor.
ABD’nin İran’ın yönelik uyguladığı ekonomik ambargodan dolayı İran tümeni ciddi bir değer kaybına uğradı. Bu da fiyatların yükselmesi ve piyasada enflasyona yol açtı. İranlı yöneticiler enflasyonun daha da yükselmesini önlemek için bir çok gıda, sebze ve meyve ürünlerine ihracat yasağı getirdi. Sınır kapılarında da Irak ve Kürdistanlı turistler gıda, sebze ve meyve ürünleri götürememeleri konusunda ikaz ediliyor.
Erbil hal pazarındaki sebze komisyoncusu Selam Polis, “İran’ın domates ihracatını yasaklamasından dolayı Kürdistan Bölgesi’nde domates fiyatları 350 dinar (1.5 TL) ile bin 350 dinar (6.5 TL) arasında arttı. Talep ve kaliteye göre de fiyatlar günlük olarak yükselip düşüyor. Kaliteli domates fiyatları bin 150 dinardan (5.75 TL) düşmedi. Bazı günler de bin 350 dinara (6.65 TL) kadar çıkyor. Hal pazarı dışında da bin 500 dinar (6.5 TL) ile iki bin dinar (10 TL) arasında satılıyor” dedi.
Şu anda Kürdistan Bölgesi’ndeki hal pazarlarında yerli sera domatesi ve Pencivin domatesi var. Ayrıca kaçak bir şekilde diğer ürünlerle birlikte getirilen sınırlı miktarda İran domatesi de bulunuyor. Pazarda daha çok fiyatları İran domatesine göre yüksek olan Türkiye domatesi bulunuyor.
Selam Polis, “Kürdistan Bölgesi’nde özellikle Pencivin ve diğer bazı bölgelerde halen önemli oranda yerli domates var. Irak’ın diğer kentlerine pazarlanmazsa ve İran ile Türkiye’den gelen ürünlerle birlikte fiyat artışının önüne geçilbilir. Fakat Pencivinli çiftçiler ürünlerini çiftlikte Arap tüccarlara daha iyi bir fiyata satıyor. Bundan dolayı hal pazarlarındaki yerli domates miktarı önemli oranda azalmış” ifadelerini kullandı.
Pencivin’den günlük onlarca kamyon domates Irak kentlerine gidiyor.
Pencivin’e bağlı Ravgani köyünde çiftçilik yapan Aziz Muhammed, ektiği 5 dönüm domatesten günlük 4 ton ürün elde ediyor.
Aziz Muhammed, “Belemi türü domates ektiğim için uzak yerlere gitmeye dayanıklı değil. Daha çok Süleymaniye hal pazarında satıyorum. Daha önceleri 250 dinar (1.25 TL) ile 350 dinar (1.65 TL) arasında satıyordum . Ama İran’ın ihracat yasağı getirmesinin ardından bin 350 dinara (6.65 TL) yükseldi” diye konuştu.
Pencivin’deki çiftçilerin çoğunluğunu domateslerini Arap tüccarlara sattığını söyleyen Muhammed, hal pazarının açık olduğu zaman günlük yaklaşık olarak 100 kamyonun Irak kentlerine gittiğini ve bazı Arap tüccarların çiftçilerin ürünlerini tarlada satın aldığını ifade etti.
Muhammed, “Bazı çiftçiler daha yeni hasada başladı. Eğer soğuklardan etkilenmezse önümüzdeki ayın sonuna kadar da yerli domates olur” dedi.
Kürdistan Tarım ve Su Bakanlığı, daha önce yerli ürünleri desteklemek amacıyla 15 Haziran ile 15 Ekim tarihleri arasında ithal domatesden kilo başına 350 dinar (1.65 TL) ek vergi alıyordu. Ancak fiyatların yükselmesinin ardından söz konusu karar durduruldu.
Kürdistan Tarım ve Su Bakanlığı Orman ve Bahçeler Müdürü Hüseyin Heme Kerim, “Fiyatların düşmesi için 28 Eylül’de domates vergisini kaldırdık. Tüccarları Türkiye’den daha fazla domates ithal etmeleri için teşvik ediyoruz. Ama Türkiye domatesi pahalı olduğu için daha çok İran domatesi talep ediliyor ve fiyatlar düşmüyor” ifadelerini kullandı.
Kerim, domatesin Irak kentlerine pazarlanmasının engellenmesine ilişkin olarak, “Irak ile olan sınırlarımız açık olduğu için aramızda ürün alışverişi yapılıyor. Bundan dolayı çiftçilerin Arap tüccarlara ürün satmasını engelleyemiyoruz” diye konuştu.
Tarım ve Su Bakanlığı verilerine göre, domates üretimi son iki yılda yüzde 25 arttı. Ancak üretim artışı iç piyasadaki ihtiyacı karşılayacak yeterlilikte değil. Kürdistan Bölgesi’nde tüketilen domatesin yarısı dışarda ithal ediliyor. Kürdistan Bögesi’nde geçen yıl 83 bin ton domates üretilmiş ancak buna karşılık 87 bin ton domates İran ve Türkiye’den ithal edilmiş.
Hüseyin Heme Kerim, “17 bin seramız var. Dört mevsim ürün üretebiliriz. Ancak bozulma riski bulunyor. Çünkü domates yetiştirilmesi için 90 ile 120 gün arasında zamana ihtiyaç var. Ayrıca bu sürede kimyasal ilaca ihtiyaç var. Yerli üreticiler ithal ürünlerle rekabet edemiyor. Bundan dolayı çiftçiler sera üretimi yapmıyor. Mecburen kış sezonunda ithal ürünlere ağırlık veriliyor” diye konuştu.
Yorumlar
Misafir olarak yorum yazın ya da daha etkili bir deneyim için oturum açın
Yorum yazın