ساڵی داهاتوو ژمارەی دانیشتووانی هەرێمی کوردستان لە 7 ملیۆن کەس نزیکدەبێتەوە

 

 

لە ماوەی 15 ساڵی داهاتوودا زۆرترین زیادبوونی ژمارەی دانیشتووان لە سنووری پارێزگای دهۆک دەبێت، کە لە 27.3٪ـەوە زیاد دەکات بۆ 29.1٪. رێژەی دانیشتووانی هەولێر و سلێمانی کەمدەکات.

 

بەپێی دوایین ئاماری دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان بۆ پێشبینییەکانی ژمارەی دانیشتووان کە لە ساڵی 2021 -2040 کراوە، ژمارەی دانیشتووانی هەرێمی کوردستان لە ساڵی 2020 گەیشتووەتە 6 ملیۆن و 171 هەزار و 85 کەس، لە ساڵی 2040دا دەگاتە 8 ملیۆن و 929 هەزار و 104 کەس. زۆرترین ژمارەی دانیشتووانی هەرێمی کوردستانیش لە سنووری پارێزگای هەولێرن.

 

 

 

وا بڕیار بوو ساڵی 2010 سەرژمێری گشتیی دانیشتووانی عێراق بکرێت، بەڵام نەکرا. ساڵی 2013 وەزارەتی پلاندانان بە پشتبەستن بە ئەنجامی گەماڕۆسازی و ژمارەدانانی  ساڵی 2013 راپۆرتی خەمڵاندنی ژمارەی دانیشتووانی (2009 - 2020) بڵاوکردەوە. 

 

هەروەها دەستەی ئامار بە هاوکاری سندووقی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ دانیشتووان (UNFPA) بە سوودوەرگرتن لە دوایین نیشاندەر و داتای بەردەست لە رووپێوی دیموگرافی – 2017 و رووپێوی هێشوویی فرەنیشاندەر- 2018 و راپۆرتی پێشبینی دانیشتووان (2009 - 2020) راپۆرتێکی تایبەت بە ژمارەی دانیشتووان بۆ ساڵانی 2019 – 2040 ئامادە کردووە. لەو راپۆرتەدا جگە لە ئاماری ئاوارەکان، خەمڵاندنی بۆ ژمارەی دانیشتووان لەسەر ئاستی قەزاکان کردووە. 

 

 

بەپێی راپۆرتەکەی دەستەی ئامار، لە ساڵی 2020دا، 50.2٪ی دانیشتووانی هەرێمی کوردستان لە رەگەزی نێر بوون و 49.8٪یشی لە رەگەزی مێ بوون.

 

لەسەر ئاستی پارێزگاکانیش، لە پارێزگای هەولێر رێژەی نێر 50.48٪ و رێژەی مێ 49.52٪ بووە. لە پارێزگای سلێمانی رێژەی نێر 50.02٪ و رێژەی مێ 49.98٪ بووە. لە پارێزگای دهۆک رێژەی نێر 50.11٪ و رێژەی مێ 49.89٪ بووە. لە پارێزگای هەڵەبجە رێژەی نێر 50.02٪ و رێژەی مێ 49.98٪ بووە.

 

خشتەی رەگەزی دانیشتووان بەپێی پارێزگاکان لە ساڵی 2020دا:

 

 

 

 

بەپێی ئەو خەمڵاندنەی دەستەی ئامار کردوویەتی، ساڵی 2020 پێکهاتەی تەمەنی دانیشتووانی هەرێمی کوردستان رەنگدانەوەی پێکهاتەیەکی گەنجی دانیشتووان بووە، کە نزیکەی 37٪یان لە ژێر تەمەنی 15 ساڵیدان، 29٪یان تەمەنیان لە نێوان 15 بۆ کەمتر لە 30 ساڵە. 

 

ئەوانەی تەمەنیان لە نێوان 30 بۆ 44 ساڵ بووە، 19٪ی ژمارەی دانیشتووانیان پێکهێناوە، ئەوانەشی تەمەنیان لە نێوان 45 بۆ 59 ساڵ بووە، 9٪ی دانیشتووان بوون، هەرچی کەسانی سەرووی 60 ساڵە، 5.7٪ی ژمارەی دانیشتووانیان پێکهێناوە.

 

سەبارەت بە تێکڕای تەمەنیش دەرکەوتووە تەمەنی ئافرەتان درێژترە لە پیاوان:

 

لە ساڵی 2021 تێكڕای تەمەنی نێر 73.7 ساڵ بووە و تێکڕای تەمەنی مێ 76.6 ساڵ بووە، بەڵام لە ساڵی 2040 تێکڕای تەمەنی نێر دەگاتە 77.5 و تێکڕای تەمەنی مێش دەگاتە 80.6 ساڵ.

 

 

 

هەروەها بەپێی ئەنجامەکانی  ئەو رووپێوییەی لە 2018دا کراوە رێژەی گشتی بە پیتی بە شێوەی مامناوەند لە نێو ئافرەتانی هەولێر لە 2020دا، 3.04ـە، واتە هەر ئافرەتێک بە تێکڕا 3.04 منداڵی دەبێت، لە دهۆک رێژەی مامناوەندی بە پیتی ئافرەتان بەرزترینە کە 3.63یە لە سلێمانی و هەڵەبجە کەمترینە کە 2.74 منداڵە بۆ هەر ئافرەتێک. 

 

رێژەی بە پیتی مامناوەند لە ساڵی داهاتوودا زیاتر دابەزێت: هەولێر 2.89، دهۆک 3.45، سلێمانی و هەڵەبجە 2.61

لە هەرێمی کوردستان بەراورد وڵاتانی دەوروبەر رێژەی بە پیتی ئافرەت (منداڵبوون) زیاترە، بەڵام بەراورد بە عێراق کەمترە. 

 

بەپێی راپۆرتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ ژمارەی دانیشتووان لە ساڵی 2019 رێژەی بە پیتی لە نێو ئافرەتانی عێراق 3.7 بووە، لە نێو ئافرەتانی ئێران 2.2 بووە، لە نێو ئافرەتانی تورکیا 2.1 بووە، لە نێو ئافرەتانی سووریا 2.8 بووە و لە نێو ئافرەتانی هەرێمی کوردستانیش 3.1 بووە.

 

سیناریۆکانی رێژەی بە پیتی ئافرەتانی هەرێمی کوردستان (مامناوەند) لە 2020 بۆ 2040:

 

ئەو ئامارانە لە کاتێکدان، بڕیارە لە 20-11-2024 سەرژمێری گشتی دانیشتووان لە عێراق و هەرێمی کوردستان بکرێت، سەرژمێرییەکە 27 ساڵە لە عێراق و 37 ساڵیشە لە هەرێمی کوردستان نەکراوە.