کۆنسوڵی کۆریای باشوور بۆ رووداو: پەیوەندیی نێوان هەرێمی کوردستان و کۆریا زۆر تایبەتە

 

رۆژی دووشەممە 23-1-2023، هەڤپەیڤینەکەی رووداو لەگەڵ چۆ کیجۆنگ، کۆنسوڵی گشتیی کۆریای باشوور لە هەرێمی کوردستان پەخشکرا. لەسەرەتای قسەکانیدا ئاماژەی بەوەدا کە ئەو بۆی دەرکەوتووە هەڵپەڕکێی کوردی هاوشێوەی سەمای ئەوانە "بۆیە کۆریەکان حەزیان لە هەڵپەڕکێی کوردییە."

 

کۆنسوڵی گشتیی کۆریای باشوور مانگی شوباتی ساڵی رابردوو بۆ یەکەم جار هاتووەتە کوردستان و دەڵێت "کوردستان دیمەنێکی جوانی هەیە. گەلێک چیای بەرزی تێدایە کە رووکەشێکی پوخت و جوانیان دروست کردووە. من سەردانی هەر چوار پارێزگاکەی هەرێمی کوردستانم کردووە. هەموو جارێک چیاکان و دیمەنەکەی زۆر کاریان تێکردووم."

 

دەشڵێت "پێموایە کە چیاکانی ئێوە [کوردستان] لەوانەی ئێمە بەرزترن. گەرچی وڵاتەکەی ئێمە زیاتر لە 70٪ی لە چیا پێکهاتووە، کەچی هەندێک جار چیاکانی ئێوە لەوانەی ئێمە بەرزترن."

 

 

 

 

چۆ کیجۆنگ: سڵاو، بەیانیت باش. خۆشحاڵم بە بینینت. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: زۆر سوپاس. زۆر سوپاس. کەشوهەواکەی خۆشە، بەڵام خۆت دەزانی کە ئێمە خۆشحاڵین. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: بە دڵنیایییەوە گەلێک ئۆتۆمبێلمان هەیە. زۆر سوپاس.

 

 

چۆ کیجۆنگ: ئەم کتێبخانەیە لەلایەن یەکەی زەیتوونەوە دروستکراوە. لە 2004ـەوە تا 2008 یەکەی زەیتوون لێرە بوو. واتە لە 2008ـدا هەرێمی کوردستانی عێراقیان جێهێشت. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەڵێ، پێموایە. دەزانی، بۆم دەرکەوتووە کە هەڵپەڕکێی کوردی هاوشێوەی سەمای ئێمەیە. بۆیە کۆریەکان حەزیان لە هەڵپەڕکێی کوردییە.

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەڵێ، ئەوەم زۆر زۆر بە دڵە. بەڵێ.

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەڵێ، بەڵێ، تایکواندۆ. هەموو ئەمانە، وەک دەزانی، یەکەی زەیتوون لە هەولێر جێیهێشتن.

 

 

چۆ کیجۆنگ: ئەوەی راستی بێت، ئەم وێنانە بۆ پیشاندانی چالاکییەکانی یەکەی زەیتوون. ئەمە تۆماری یەکەی زەیتوونە بۆ چالاکییەکانیان. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەڵێ، دەتوانم بڵێم کە تەواو بە هەرێمی کوردستانی عێراق ئاشنا بووم. ئەگەرچی پێشتر سەردانی ئەم هەرێمەیشم نەکردبوو. سەرەتا وەک دەیبینین، زەیتوون دیڤیژن لە 2004 بۆ هەولێر نێردرا تا 2008. لەو ماوەیەدا هەندێک لە هاوڕێکانم لە وەزارەتی دەرەوە هاوەڵیی هێزەکانیان دەکرد و بەردەوام بوون هێنانەوەی ئەزموون و چالاکییەکانیان لە هەولێرەوە. بۆیە، وەک دەزانی، سەرەتا لە رێگەی هاوڕێکانمەوە ئاشنا بووم. لەو هاوڕێیانەمەوە دەمبیست کە لێرە ئەزموونیان هەبوو. ئینجا، دەزانی، هەروەها لەو کاتەدا راگەیاندنە کۆرییەکانیش دەرچەیەک بوون، راپۆرتیان لەسەر چالاکییەکانی یەکەی زەیتوونی کۆری و بارودۆخی هەرێمی کوردستانی عێراق دەکرد. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: نا، دەزانی، هەرگیز گەشتم بۆ ئەم هەرێمە نەکردبوو. لە راستیدا یەکەم جارمە. شوباتی پار بۆ یەکەم جار لە ژیانمدا گەیشتمە ئێرە.

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەڵێ، دەزانی، لێرە لە هەولێر گەلێک شتی سەرنجڕاکێش هەن. خۆت دەزانی ئەوە 10 مانگ تێدەپەڕێت کە لە هەولێرم. بە راستی سەختە بۆ من باس لە هەموو بابەتەکان بکەم. ئەگەر هەندێک لە بابەتە سەرنجڕاکێشەکان هەڵبژێرم، ئەوا سەرەتا دەبێت پێت بڵێم کە کوردستان دیمەنێکی جوانی هەیە. گەلێک چیای بەرزی تێدایە کە رووکەشێکی پوخت و جوانیان دروست کردووە. من سەردانی هەر چوار پارێزگاکەی هەرێمی کوردستانم کردووە. هەموو جارێک چیاکان و دیمەنەکەی زۆر کاریان تێکردووم.  دەزانی، خەڵکی کۆری حەزیان لە شاخڕەوییە. تەنانەت ئەوەم بە بیردا هات کە رۆژێک لە رۆژان، بۆ نا؟ زۆرێک لە کۆرییەکان دەتوانن گەشت بکەن بۆ ئەم هەرێمە تەنیا بۆ ئەوەی لە ناوچە شاخاوییەکاندا شاخڕەوی بکەن. هەر بۆیە بڕوام وایە کە چیاکان...

 

 

چۆ کیجۆنگ:  بڕوام وایە ئەگەرچی هیچ سەرچاوەیەکی دیکەی سرووشتیی وەک نەوت و شتی لەو جۆرە نابینم، ئەوا دیمە سرووشتییە جوانەکەیش بەو جۆرەیە و کەرەستەیەکی سەرنجڕاکێشە، چونکە خەڵک سرووشتیان خۆش دەوێت و دەبێت سرووشتیش وەک خۆی بپارێزرێت. جا وەک پێم گوتیت دیمەنیی سرووشتیی کوردستان دیمەنێکی زۆر جوانە. بۆیە لەو بڕوایەدام ئەمە بۆ خەڵکی هەرێمی کوردستان زۆر گرنگە کە چیا جوانەکانیان وەک خۆیان بپارێزن. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: خۆزگە هەندێک دەرفەتم بۆ ئەمە هەبووایە، بەڵام بە داخەوە هیچ دەرفەتێکم نەبووە کە بە چیادا هەڵبگەڕێم. بەڵام وەک دەزانیت تەنیا چەند دەرفەتێکم هەبووە کە گەشت بکەم بۆ ناوچە چیایییەکان. بۆیە بەر لە هەر شتێک کە لە هەولێرەوە دەچم بۆ سلێمانی، لەوێ دیمەنێکی جوانی چیا هەیە. ئینجا هەلیشم بۆ رەخسا کە لە کانوونی یەکەمی رابردوودا سەردانی گوندی بارزان بکەم و بینیم ئەو دیمەنە سرووشتییە جوگرافییانەیە؛ رووباری لێ بوو، ئەو هەموو چیایەی هەبوو، لەگەڵ ئەو هەموو درەختەدا. بۆیە ئەوە دیمەنێکی جوانی لای من دروست کرد.

 

 

چۆ کیجۆنگ: خۆی پێموایە کە چیاکانی ئێوە لەوانەی ئێمە بەرزترن. گەرچی وڵاتەکەی ئێمە زیاتر لە 70٪ی لە چیا پێکهاتووە، کەچی هەندێک جار چیاکانی ئێوە لەوانەی ئێمە بەرزترن.

 

 

چۆ کیجۆنگ: پەیوەندیی نێوان هەرێمی کوردستانی عێراق و کۆریا زۆر زۆر تایبەتە. هەموو ئەمەیش لەو کاتەوە دەستیپێکرد کە یەکەی زەیتوونی کۆریا لە 2004ـەوە تاوەکو 2008 لێرە جێگیر بوو. یەکەی زەیتوونی کۆریا لە سێ هەزار سەرباز پێکهاتبوو. وەک بینیت، لێرە گەلێک چالاکییان هەبوو. دەزانی، ئەوان کاری بونیاتنانەوەیان دەکرد، ژمارەیەکی زۆر نەخۆشخانەیان بەڕێوە بردووە، دواجاریش ئەم بینایەیان وەک میراتێک جێهێشت. جا دوای ئەوەیش ئێمە پارێزگاری لەم دامەزراوەیە دەکەین، وەک یادگارییەکی هاوڕێیەتی کە لەلایەن یەکەی زەیتوونی کۆریاوە جێهێڵراوە. بەم شێوەیە، پەیوەندیمان لەگەڵ هەرێمی کوردستاندا زۆر تایبەتە. بە تایبەتی لە ئاستی حکومەتدا پێکەوە خەریکی پارێزگاریکردن بووین..

 

 

چۆ کیجۆنگ: بە دڵنیاییەوە، دەزانی، لەبەرئەوەی پەیوەندییەکەمان تایبەتە، بە تایبەتی لە ئاستی حکومەتدا، بەردەوام دەبین لە پارێزگاریکردن لەم پەیوەندییە لە ئاستی حکومیدا. لە هەمان کاتدا پێموایە زۆر گرنگە کە پەیوەندی و هاوبەشایەتییەکەمان لەسەر کەرتی تایبەت چڕ بکەینەوە. چونکە بەهێزکردنی هاوبەشایەتی لەنێوان بازرگانانی هەردوولادا کلیلی سەرکەوتنە. بۆیە ئێمە هەوڵ دەدەین، ئەوەی لە تواناماندا بێت دەیکەین بۆ ئەوەی بازرگانانی هەردوولا پێکەوە ببەستینەوە. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: ئێمە چوار وەرزی دیاریکراومان هەیە. هاوینێکی زۆر گەرممان هەیە، زستانێکی زۆر ساردمان هەیە، هەروەها بەهار و پایزێکی زۆر جوانیشمان هەیە. دەزانم لێرەیش چوار وەرز هەیە، بەڵام جیاوازییەکەی نێوان ئێرە و کۆریا ئەوەیە کە ئێوە هاوینێکی گەرمترتان هەیە و، زستانیشتان لە کۆریا گەرمترە. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: بە دڵنیایییەوە، ئێمەیش لە هەندێکجار زستانان شەپۆلی خۆڵبارینمان هەیە کە لە کیشوەرەکەوە دێت. پێموایە کە دەبێت دوو کاری سەرەکی بکرێت: سەرەتا لە گفتوگۆ لەگەڵ وڵاتە دراوسێکاندا بەردەوام دەبین بۆ ئەوەی لەبارەی ئەم خۆڵبارینەوە شتێک بکرێت. هەروەها یارمەتیی وڵاتە دراوسێکان دەدەین کە لە ناوچە بیابانییەکاندا درەخت دەڕوێنن. ئینجا لە هەمان کاتیشدا رێکاری گرنگ بۆ خزمەتی خۆمان دەگرینە بەر. بۆ نموونە، داوا لە خەڵک دەکەین هێڵی گواستنەوەی گشتی بەکار بهێنن. پێموایە کە خەڵک هەموو ئۆتۆمبێلەکانیان بە کارناهێنن. ئەگەر هێڵی گواستنەوەی گشتی بە کار بهێنن، ئەوا پێموایە کە ئەوە رێگەیەکی باشە بۆ کەمکردنەوەی دەردانی دووکەڵ کە ئەوەیش هەندێک جار برەو دەدات بە ...

 

 

چۆ کیجۆنگ: پێموایە هەردوو رێگەکە پێویستن. سەرەتا ئەگەر حکومەت لە بونیاتنانی تۆڕی هێڵی گواستنەوەی گشتیدا وەبەرهێنان بکات، ئەوە دەبێتە باشترین رێگە بۆ کەمکردنەوەی دەردانی دووکەڵ و خۆدوورگرتن لە پیسبوون. ئینجا لە هەمان کاتیشدا دارڕواندن و پاراستنی سرووشت وەک خۆی زۆر گرنگن. جا بەم شێوەیە دەبێت زۆر شانازی بەم پارکەوە بکەن. پارکی سامی عەبدولڕەحمان سەرمایەیەکی نایابە. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: زۆرم حەز لێیەتی. دەزانی، من زۆر رێز دەگرم لە سەوزاییەکی هێندە نایاب لە شاردا. براکەم پێی گوتم، رەنگە هەولێر کەوتبێتە ناوەڕاستی مەترسییەوە، بەڵام کاتێک گەیشتمە ئێرە، پارکێکی گەورەی وەک ئەمەم لە شارێکی گەورەی وەک هەولێردا بینی. دەزانی، زۆر سەرنجڕاکێش بوو. 

 

 

چۆ کیجۆنگ:  لە رابردوودا کاتێک دەستمان کرد بە گەشەدان بە ئابوورییەکەمان، بیرمان لە لەدەستچوون و بەکارهێنانی سەرچاوە ئاوییەکان بە کاریگەرترین شێوە کردەوە. وەک بەشێک لەم هەوڵە، حکومەتەکەمان لە بونیاتنانی ژمارەیەکی زۆر بەنداودا وەبەرهێنانی گەورەی کرد، چونکە لە کۆریا هاوینێکی زۆر باراناوی و زستانێکی زۆر وشکمان هەیە. بۆیە ئەمە... چۆن بیڵێم؟ ناهاوسەنگییەکە لەنێوان وەرزی باران و وەرزی بێبارانیدا. بۆیە بۆ راگرتنی هاوسەنگی لە بەکارهێنانی سەرچاوەکانی ئاودا حکومەت گەلێک بەنداوی لەسەر رووبارەکان دروست کردووە.

 

 

چۆ کیجۆنگ: بڕواناکەم تۆمارێکی فەرمی هەبێت بۆ بازرگانیی نێوان هەرێمی کوردستان و کۆریا، بەڵام لەو بڕوایەدام کە ژمارەیەکی زۆر لە کۆمپانیا کۆرییەکان زۆر بە باشی لە هەرێمی کوردستاندا ناسراون. بۆ نموونە ناوی گەورەی وەک ئێڵ جی ، هۆندا مۆتۆرز، کیا مۆتۆرز و زۆری دیکەیش. ئەوانە لە هەرێمی کوردستاندا باش ناسراون. بەڵام، دەزانی، ئەمانە هەر تەنیا لە هەرێمی کوردستان نەناسراون، بەڵکو لە هەموو بازاڕی عێراقدا ناسراون. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: دەزانی، گەلێک بەرهەمی کۆری هەن کە هاوردە دەکرێن. لێرە بازرگان دەناسم. بۆیە هەر وەک پێم گوتیت، گەلێک بەرهەمی ئەلیکترۆنیی ئێڵ‌ جی هەن، هەروەها گەلێک ئۆتۆمبێل هەن کە لە کۆریا دروست کراون، وەک هیوندای و کیا. هەروەها ئامێری بیناکارییش هەن...

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەهێزکردنی بازرگانیی نێوان هەرێمی کوردستان و کۆریا لە کارە لەپێشینەکانمە. پێموایە کە هاوبەشایەتیی نێوان کۆمپانیا کۆرییەکان و بەڕێوەبەرە بازرگانییە ناوخۆییەکان بەهێزە. ئەرکی من ئەوەیە کە ئەو جۆرە هاوبەشایەتییانەی نێوان کۆمپانیا کۆرییەکان و بازرگانە نێوخۆییەکان زیاد بکەم. من بیرۆکەیەک هەیە.

 

 

چۆ کیجۆنگ:  بەر لە هەر شتێک، دەزانی، کاتێک باس دێتە سەر گەشتیاری، هەردوو رێگەکە هەن. لەم کاتەدا خەڵکێکی زۆر زیاتری کورد ئاواتەخوازن گەشت بکەن بۆ کۆریا. جا ئێستا ئێمە کاری ڤیزامان زیاد دەبێت. بۆیە خەڵکی زۆر زیاتری هەرێمی کوردستان دەتوانن گەشت بکەن بۆ کۆریا. 

 

 

چۆ کیجۆنگ:  دەزانی، راستییە جێگیرەکەی ئێرە ئەوەیە کە ئێمە لێرە زۆر هەست بە پارێزراوی دەکەین... لە هەولێر هەست بە پارێزراوی و سەقامگیری دەکەین. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەڵێ، بە خۆشحاڵییەوە.

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەر لە هەر شتێک برنج. ئێمە حەزمان لە برنجە ... بەڵێ.

 

 

چۆ کیجۆنگ: دۆڵمەم بە لاوە باشە. دۆڵمەم بە لاوە باشە. ئینجا زۆر حەزم لە مریشکی کوردییە. زۆر بەتامە. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: گۆشتەکەی زۆر خۆشە. ئینجا گەورەیشە.

 

 

چۆ کیجۆنگ: نا، لەوێ جودایە. جا لەو بڕوایەدام کە مریشکی کوردی یەکێکە لە باشترین مریشکەکانی جیهان. زۆر خۆشە.

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەر لە هەر شتێک حەزیان لە گۆرانیگوتنە. خەڵکی کۆریا حەزیان لە گۆرانییە. ئینجا بۆم دەرکەوتووە کە بە دڵنیاییەوە خەڵکی کوردیش حەزیان لە گۆرانییە. هەروەها خەڵکی کۆریایش وەک خەڵکی کورد حەزیان لە هەڵپەڕکێیە. پێم وایە ئەوە هۆکارە کە کولتووری کۆریا لە لایەن خەڵکی کوردستانەوە باش پەسند کراوە. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: بە دڵنیاییەوە. ئێوە قاوەی کوردیتان هەیە. 

 

 

 

چۆ کیجۆنگ: پێموایە زۆر شت هەن کە دەتوانم بیانکەم. دەزانی لە 10 مانگی رابردوودا هەندێک دەرفەت بقۆزمەوە بۆ لێنانی چێشتی کۆری لەگەڵ هەندێک خەڵکی کۆریدا کە لە هەولێر دەژین. باشترین رێگە بوو بۆ من کە لە چێشتی وڵاتەکەم لێ بنێم. هەروەها توانیم لە دەوروبەری کۆنسوڵخانەدا لەگەڵ هاوڕێکانمدا تێنس بکەم. جا لێرە هیچ کێشەیەک نییە کە یاریی تێنس بکەیت. 

 

ئینجا ئەم رۆژانەیش شوێنێکی خۆشم دۆزیوەتەوە بۆ ئەوەی نەرمەڕاکردن و پیاسە. ئەویش هەمان ئەم شوێنەیە، پارکی سامی عەبدولڕەحمان. شوێنێکی زۆر خۆشە بۆ پیاسەکردن. بۆیە لەگەڵ ستافەکەمدا دەستمان کردووە بە لایەنی کەمەوە هەفتەی جارێک پیاسە بکەین. 

 

هەروەها دەزانی، کاتێک پیاسە دەکەم، ئەوە بۆ من وەرزشێکی زۆر باشە. ئینجا چاوم لەوەیە کە ناوچەی گۆڵفی هەولێر بکرێتەوە، چونکە هەولێر باشترین دۆخی بۆ دامەزراوەی وەرزشی هەیە. بەڵێ. ئەوە گۆڕانکارییەکە لە شێوەی گشتیی هەولێردا. ئینجا دەبێتە شانازییەکی باشی کۆمەڵایەتی بۆ هەولێر. بۆیە من چاوم لەوەیە کە یەکەم ناوچەی گۆڵف لە عێراقدا بکرێتەوە. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: سەرەتا، زۆر سوپاس بۆ ئەوەی ئێوە حەزتان بە وڵاتەکەم هەیە. ئەمساڵ گەلێک ئاڵنگاری و مەترسی هەن. بەر لە هەر شتێک، لە کەناراوی نیمچەدوورگەی کۆریا ئەم ساڵ ساڵیادی 70 ساڵەی ئاگربەستە لە نیمچەدوورگەی کۆریا کە مانای ئەوەیە 70 ساڵ بەر لە ئێستا شەڕی کۆریا کۆتاییهات. هاوکات کۆریای باکوور بە جێگیرکردنی مووشەکی بالیستیکی بەردەوامە لە تووڕەکردن (دنەدان). تەنانەت وا دەردەکەون کە ئامادەن بۆ جێبەجێکردنی حەوتەم تاقیکردنەوەی ناوەکی. جا بۆ سەرکەوتن بەسەر ئەم ئاڵنگارییانەی کۆریای باکووردا حکومەتەکەمان باشترین کاری خۆی دەکات بۆ ئەوەی ئامادەبوونمان بە پێداگرییەوە پیشان بدات؛ ئامادەبوونمان بۆ بەرگری لەخۆکردن. لە هامان کاتدا ئێمە دۆخێکی جیۆپۆلەتیکیی فریودەرمان هەیە کە لەنێوان هێزە گەورەکاندا بە دووژمنکارانە دروست کراوە. ئەوە بۆیە ئێمە هاوپەیمانێتیمان لەگەڵ ئەمریکادا بەهێز دەکەین کە زۆر گرنگە بۆ ئێمە کە پارێزگاری لە پەیوەندییە هاوکارییانەکانمان بکەین لەگەڵ دراوسێکاندا، وەک چین و ژاپۆن. بۆیە حکومەتەکەمان باشترین کاری دەکات بۆ ئەوەی پەیوەندییەکی باشی لەو جۆرە لەگەڵ وڵاتانی دراوسێدا بپارێزێت. 

 

لە کۆتاییشدا، لە نێوخۆدا ئەجێندای چاکسازیی کۆمەڵایەتیمان هەیە. بۆ نموونە. چاکسازیی بازاڕی دراوسێکان، چاکسازیی سیستمی پەروەردە و مووچەی خانەنشینی زۆر گرنگن بە لامانەوە. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەڵێ، سێ منداڵم هەیە.

 

 

چۆ کیجۆنگ:  کوڕێک و دوو کچم هەیە.

 

 

چۆ کیجۆنگ: زۆر سوپاس.

 

 

چۆ کیجۆنگ: ئۆو، زۆر سوپاس! زۆر سوپاس! ئەگەر پێویستیت بە هەر شتێک بوو، دوودڵ مەبە لەوەی پەیوەندیم پێوە بکەیت.

 

 

چۆ کیجۆنگ: بە داخەوە، منداڵەکانم لەگەڵمدا نین. ئەگەر لەگەڵمدا بوونایە، ئەوا من زۆر حەزم دەکرد کە زمانی کوردییان فێریان بکەم کە زۆر سەرنجڕاکێشە. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: زۆر زۆر بیریان دەکەم.

 

 

چۆ کیجۆنگ: بەڵێ، بەڵێ، وایە. زۆر سوپاس بۆ ئەو قاوە خۆشە. 

 

 

چۆ کیجۆنگ: زۆر سوپاس بۆ ئەم دەرفەتە. مایەی خۆشحاڵی و شانازیمە کە لەلایەن کەناڵەکەتانەوە بانگهێشتکرام. جارێکی دیکە زۆر سوپاس کە چالاکییەکانی من و پەیوەندیی نێوان کۆریا و هەرێمی کوردستانی عێراقتان پێ خۆش بوون. زۆر سوپاس.