باڵیۆزی ژاپۆن لە عێراق : هەموو عێراقییەک دەبێ سەردانی هەڵەبجە بکات

 

فۆتۆشی ماچومۆتۆ، باڵیۆزی ژاپۆن لە عێراق لە هەڤپەیڤینێکی تایبەتدا لەگەڵ تۆڕی میدیایی رووداو کە رۆژ عەلی زاڵە لە تۆکیۆ لەگەڵی ئەنجامی دا، لەبارەی کیمیابارانکردنی هەڵەبجە رایگەیاند، "باوەڕمان وایە ئەم کارە دژی مرۆڤایەتی بوو و، دەبێت لە پێناو مرۆڤایەتیدا ئەم رۆژە یاد بکەینەوە." دەشڵێت، "پێویستە [یادەکە] بیری خۆمان و خەڵکی دنیای بهێنینەوە کە دەبێت لەسەر بنەماکانی ئاشتی بەردەوام بین بۆ ئەوەی هیچ کەسێک هەرگیز نەتوانێت زات بکات پەنا بۆ چەکی کیمیایی یان چەکی ئەتۆمی ببات."

 

باڵیۆزی ژاپۆن لە عێراق کە لەگەڵ چەند پەرلەمانتارێکی عێراقی بە گەشتێک لەو وڵاتەن، لە بەشێکی دیکەی قسەکانی دا باسی لەوە کرد، "کردنی هەڵەبجە بە پارێزگای 19یەمی عێراق هەنگاوێکی زۆر باشە لە لایەن حکومەتی عێراقەوە، بەڵام لە هەمان کاتدا پێویستە هەوڵی کەسیی زۆر مەبەستدارانە بۆ بیرهێنانەوەی ئەو شتانە هەبێت کە روویان داوە." گوتیشی، "پێموایە دەبێت هەموو خەڵکی عێراق سەردانی هەڵەبجە بکەن. جا منیش زۆر پێم خۆشە هەر کە گەڕامەوە بەغدا، سەردانی بکەم، چونکە دەبێت بیرهێنانەوەی تاوانەکان و کردەکانی دژی مرۆڤایەتی لە دڵی خەڵکدا بمێننەوە."

 

 

  

فۆتۆشی: زۆر سوپاس، رۆژ. خۆشحاڵم کە لە کوردستانەوە هاتوویت بۆ تۆکیۆ.  

 

 

راستییەکەی لەگەڵ چوار پەرلەمانتاری عێراقیدا گەڕامەوە کە دووانیان کوردن و خەڵکی هەولێر و سلێمانین. من یاوەریم کردن و پێکەوە لێرەین لە تۆکیۆ و کیۆتۆ و هیرۆشیما. جا ئەمە گەشتێکی نزیکەی هەفتەیی بوو. بۆ ئەوەی پەرلەمانتارە عێراقییەکان بتوانن لە ئەزموونی ژاپۆنییەوە فێر ببن و، هەروەها لەگەڵ سیاسەتمەدارە ژاپۆنییەکاندا [بیروڕا] ئاڵوگۆڕ بکەن. جا ئەوە گەشتێکی خۆش بوو. 

  

  

فۆتۆشی: هێرۆشیما و ناگاساکی لە دڵماندا دەمێننەوە، لە دڵی ژاپۆنییەکاندا. جۆرێکن لە هێمای ئاشتی. هەر لەو کاتەوەی دوو بۆمبە ئەتۆمییەکەیان لێ دراوە. دەستبەجێ نزیکەی 210 هەزار کەس لەناوچوون. زۆر تراجیدی بوو. دەبێت ئەم بیرەوەرییە لە دڵماندا بە زیندوویی بمێنێتەوە. نەک تەنیا لە دڵی ئێمەدا، بەڵکو لە دڵی هەموو مرۆڤایەتیدا، بۆیە ئەوە وامان لێ دەکات کار بۆ ئاشتیی ژاپۆن بکەین. جا ئاشتی پایەیەکی سەرەکیی دیپلۆماسیەتمانە لە جیهاندا.  

  

 

فۆتۆشی: رێک وایە. راستییەکەی، سەرۆکوەزیران بەڕێز کیشیدا خۆی خەڵکی هێرۆشیمایە. سوورە کە ئەم ئایارە هەندێک کۆبوونەوەی جی 7 لە ئەستۆ بگرێت. ئەوەیش رێک لەبەر ئەوەی ژاپۆن زۆرترین گرنگی بە بنەمای ئاشتی دەدات و، ئێمە تەواو دژی بەکارهێنان و هەڕەشەی چەکی ئەتۆمیین. 

 

بۆیە لەم کاتە هەستیارەدا کە دەبینین قەیرانەکان لە ئۆکراینا رۆژ بە رۆژ گەورەتر دەبن کە هەڕەشەی بەکارهێنانی چەکی ئەتۆمی لەخۆدەگرێت، پێموایە بۆ ژاپۆن و جیهان ساتێکی زۆر هەستیارە بۆ ئەوەی پیشانی بدات سوورە لەسەر ناردنی پەیامی ئاشتی بۆ جیهان کە دەکرێت تێیدا تەنانەت بەکارهێنانی چەکی ئەتۆمییش لە لایەن هەندێکەوە پێشبینی بکرێت.  

  

 

فۆتۆشی: خۆی، بە دڵنیاییەوە دۆخە مێژووییەکە لە پرسی هێرۆشیما و ناگاساکی و هەڵەبجەدا تەواو جودایە، بەڵام ئەمساڵ، بە تەواوەتی ئەمڕۆ، 16ـی ئادار 35 ساڵ بەسەر ئەو رووداوە کارەساتبارەدا تێدەپەڕیت کە لە هەڵەبجە روویدا بەهۆی بەکارهێنرانی چەکی کیمیاییەوە و هەزاران کەسی بێتاوان بە راستی کۆمەڵکوژ کران. 

 

جا هەموومان باوەڕمان وایە ئەم کارە دژی مرۆڤایەتی بوو و، دەبێت لە پێناو مرۆڤایەتیدا ئەم رۆژە یاد بکەینەوە. جا ئەوە جۆرێکی باوی بیرکردنەوەیە کە لەنێوان دوو رووداوەکەی هێرۆشیما و ناگاساکی و هەڵەبجەدا تێیدا هاوبەشین. پێویستە بیری خۆمان و خەڵکی دنیای بهێنینەوە کە دەبێت لەسەر بنەماکانی ئاشتی بەردەوام بین، بۆ ئەوەی هیچ کەسێک هەرگیز نەتوانێت زات بکات پەنا بۆ چەکی کیمیایی یان چەکی ئەتۆمی ببات.  

  

 

فۆتۆشی: ئەوە خاڵێکی زۆر سەرنجڕاکێشە. لە ژاپۆن هەموو کەسێک، قوتابییان لە قوتابخانەدا لە سەرەتاییەوە تا ئامادەیی لە هەر کوێیەک بژی بە گەشتی قوتابخانە سەردانی هێرۆشیما و ناگاساکی دەکات، بۆیە هەموو کەسێک مۆزەخانەی یادگاری چەکی ئەتۆمی دەبینێت و هەر کەسێکی ژاپۆنی ئەوەی بیر دەمێنێت کە رووی داوە، بۆیە بە راستی لە عێراقیش ئەمە زۆر پێویستە.  

  

پێموایە دەبێت هەموو خەڵکی عێراق سەردانی هەڵەبجە بکەن. جا منیش زۆر پێم خۆشە هەر کە گەڕامەوە بەغدا، سەردانی بکەم، چونکە دەبێت بیرهێنانەوەی تاوانەکان و کردەکانی دژی مرۆڤایەتی لە دڵی خەڵکدا بمێننەوە، بۆ ئەوەی هەموو کەسێک بەردەوام بیری خۆی بهێنێتەوە کە نابێت ئەوە ببینینەوە کە رووبداتەوە، بۆیە من بە چاوپۆشیکردن لە کوردبوون یان کوردنەبوون، بە راستی هانی هەموو عێراقییەکان دەدەم ساڵانە بچن سەردانی هەڵەبجە بکەن.  

 

 

فۆتۆشی: خۆی، پێموایە کردنی هەڵەبجە بە پارێزگای 19یەمی عێراق هەنگاوێکی زۆر باشە لە لایەن حکومەتی عێراقەوە، بەڵام لە هەمان کاتدا پێویستە هەوڵی کەسیی زۆر مەبەستدارانە بۆ بیرهێنانەوەی ئەو شتانە هەبێت کە روویان داوە. پێموایە ئەمە لە لایەن دانە بە دانەی خەڵکی ژاپۆنەوە بۆ بیرهێنانەوەی هێرۆشیما و ناگاساکی کراوە، لەبەر ئەوەی برینەکان زۆر قووڵ بوون، چونکە 210 هەزار کەس دەستبەجێ لەناو چوون، بۆیە پێموایە گەورەیی خەمەکە و خەفەتبارییەکە بۆ هێرۆشیما و ناگاساکی لەناوماندا زۆر قووڵ بوو، بۆیە پێموایە ئەوەیش لە هەڵەبجە دەگوترێت. هیوادارم خەڵکی عێراق بۆ هەمیشە ئەوە بە بیر بهێننەوە.  

 

فۆتۆشی: زۆر سوپاس، رۆژ.