یەکێتیی وەبەرهێنانی کوردستان: شێوازی مۆڵەتدان بە پرۆژەی خانووبەرە، هەڕەمەکییە

 

 

گوتەبێژی یەکێتیی وەبەرهێنەرانی کوردستانیش بە رووداوی گوت، چەند هۆیەک لەپشت پاشەکشەکردنی بازاڕی خانووبەرە لە هەرێمی کوردستان هەن، دیارترینیان زۆربوونی مۆڵەتە بە دروستکردنی یەکەی نیشتەجێبوون و دابەشکردنی زەوییە.

 

 

مەلا یاسین، گوتەبێژی یەکێتیی وەبەرهێنەرانی کوردستان دەڵێت، "چەند هۆیەک لەپشت سستبوونی بازاڕی خانووبەرە لە هەرێمی کوردستان هەن و "ئەگەر چارەسەر نەکرێن، دۆخەکە بەرەو خراپتر دەڕوات."

 

 

 

تورکیا بڕیاریداوە مافی مانەوە یان وڵاتینامە بەو کەسانە بدات کە موڵک لە وڵاتەکە دەکڕن. هەر موڵکێک ئەگەر لە 400 هەزار دۆلار بۆ سەرەوەی پێبدرێت، خاوەنەکەی دەرفەتی زیاتری پێدەدرێت بۆ وەرگرتنی وڵاتینامەی تورکیا، بەڵام هەر کەسێک موڵکەکە بکڕێت، تاوەکو سێ ساڵ مافی فرۆشتنی نابێت.

 

 

بەپێی قسەی مەلا یاسین، کڕینی موڵک باشترین رێگەیە بۆ سپیکردنەوە و دەڵێت، "تورکیا هیچ سانسۆری نییە بۆ ناردنی پارە بۆ وڵاتەکەی، بەو مەرجەی موڵکی پێ بکڕیت."

 

 

جێگیربوونی ژمارەیەکی زۆر لە سوننەکانی عێراق لەوێ هۆکارێکە. لە شوێنێکی وەکو یاڵۆڤا، 100 هەزار عێراقی تێدایە و دۆخەکە وای لێهاتووە ئێستا زیاتر لە شارێکی عێراقی دەچێت.

 

 

بەشێک لەوانەی لە تورکیا موڵک دەکڕن، کڕین و فرۆشتنی پێوە دەکەن، واتە بۆ قازانجیانە.

 

 

بەپێی ئامارێکی دەستەی ئاماری تورکیا، لە ساڵی 2022 و 2023، عێراقییەکان سێیەمین کڕیاری خانووبەرە بوون لەو وڵاتە.

 

 

یەکەم: رووسیا بە 16،312 یەکەی نیشتەجیبوون

دووەم: ئێران بە 8،223 یەکەی نیشتەجێبوون

سێیەم: عێراق بە 6،241 یەکەی نیشتەجێبوون

چوارەم: ئەڵمانیا بە 2،705 یەکەی نیشتەجێبوون

پێنجەم: کازاخستان بە 2،702 یەکەی نیشتەجێبوون

شەشەم: ئۆکراینا بە 2،574 یەکەی نیشتەجێبوون

 

 

یەکەم: رووسیا بە 10،560 یەکەی نیشتەجیبوون

دووەم: ئێران بە 4،272 یەکەی نیشتەجێبوون

سێیەم: عێراق بە 1917 یەکەی نیشتەجێبوون

چوارەم: ئۆکراینا بە 1720 یەکەی نیشتەجێبوون

پێنجەم: کازاخستان بە 1440 یەکەی نیشتەجێبوون

شەشەم: ئەڵمانیا بە 1363 یەکەی نیشتەجێبوون

 

 

گوتەبێژی یەکێتیی وەبەرهێنەرانی کوردستان دەڵێت، هاونیشتمانییانی هەرێمی کوردستان پشکی زۆریان لە کڕینی موڵک لە تورکیا بەردەکەوێت، "لە ساڵی 2022دا عێراقییەکان 125 هەزار یەکەی نیشتەجێبوونیان لە تورکیادا هەبووە، کە 20%ی خاوەنەکانیان کورد بوون."

 

هەڤاڵ عومەر، زیاتر لە 15 ساڵە نووسینگەی کڕین و فرۆشتنی خانووبەرەی هەیە لە هەولێر. ئەو پێی وایە، کورد تەنیا بۆ وڵاتینامە موڵک لە تورکیا ناکڕن، بەڵکو مامەڵەشی پێوە دەکەن.

 

 

مەلا یاسین دەڵێت، "دوای کۆرۆنا نرخی یەکەی نیشتەجێبوون لە تورکیا 300% زیادی کرد، ئەوەش وایکرد کوردێکی زۆر بۆ قازانج بچنە تورکیا."

 

بە گوتەی ئەو، لە هەرێمی کوردستان، رێوشوێنی تایبەت بۆ ناردنە دەرەوەی پارە نەگیراوەتە بەر، "تۆ نیو ملیۆن دۆلار حەواڵە بکەیت بۆ تورکیا، بە نیو کاژێر دەگاتە شوێنی مەبەست."

 

 

گوتەبێژی یەکێتیی وەبەرهێنەرانی کوردستان گلەیی لە سیاسەتی خانووبەرەی هەرێمی کوردستان هەیە و داوای چارەکردنی گرفتەکانی کەرتەکە دەکات.

 

مەلا یاسین دەڵێت، "سیاسەتی خانووبەرە لە هەموو رووەکانەوە تەندروست نییە. شێوازی مۆڵەتدان کە بە نزیکەیی هەڕەمەکییە و زۆر خراپە. دابەشکردنی زەویش زۆر زیانی دەبێت. ئەگەر ئەو پلانەی حکومەت جێبەجێ بکرێت و زەوی بەسەر فەرمانبەراندا دابەش بکات، بازاڕی خانووبەرە زیاتر دەپووکێتەوە."

 

 

مەلا یاسین هۆشداری لەبارەی دۆخەکەوە دەدات و دەڵێت، ئەگەر ئەم پاشەکشەیە و دابەشکردنی زەوی بەردەوام بن، بەتایبەت لەو شوێنانەی کە خزمەتگوزارییان لێیە، "گورزێکی کوشندە لە کەرتی خانووبەرە دەدرێت."

 

دەشڵێت، "ئێستا زۆرترین پرۆژە هەن و کڕیار کەمبوونەتەوە. وەکو جاران عەرەب نایەن، ئێستا لە عێراق دۆخەکە باش بووە و قەرزیش دەدرێت، بۆیە ئەوان لە شوێنی خۆیان یان لە وڵاتان دەکڕن."

 

 

بەپێی ئامارێکی یەکێتیی وەبەرهێنەرانی کوردستان کە بە رووداوی داوە، کڕیارانی عەرەب لە هەرێمی کوردستان کەمیان کردووە.

 

 

3% دهۆک

13% هەولێر

10% سلێمانی