Lavrov: Piştî têkbirina Rûsyayê dê dor were Çînê

Hewlêr (Rûdaw) - Wezîrê Derve yê Rûsyayê Sergey Lavrov û Wezîrê Derve yê Tirkiye Mevlut Çavuşoglu li Enqerê civiyan û yek ji mijarên sereke yên gotûbêjan şerê Rûsya û Ukraynayê bû. Lavrov got “Rojava di derbarê Ukraynayê de xwedî rojeveke neçêker e. Armanca xwe têkbirina Rûsyayê li meydanê ragihandin. Li dijî welatên ku polîtîkayên serbixwe, serwerî dimeşînin, çalakiyan dikin. Piştî têkbirina Rûsyayê wê dor were Çînê.”

Wezîrê Derve yê Rûsyayê Sergey Lavrov û Wezîrê Derve yê Tirkiye Mevlut Çavuşoglu piştî hevdîtina li Kuliyeya Serokkomariyê  îro Înê 7ê Nîsana 2023an li Enqerê civîneke rojnamevanî ya hevbeş saz kirin û herdu aliyan behsa naveroka hevdîtinê kirin.

Piştî hevdîtinê Wezîrê Derve yê Tirkiyê Çavuşoglu û Wezîrê Derve yê Rûsyayê Lavrov di civîna çapemeniyê ya hevbeş de axivîn.

Mevlut Çavuşoglu got ku Enqere hêvî dike ku diyaloga li ser Sûriyeyê bi "zelalî û vekirî" bidome û da zanîn ku wan hevdîtina çaralî ya bi Lavrov re ya derbarê Sûriyeyê de gotûbêj kirine.

Çavuşoglu got ku Tirkiye amade ye ku di demeke herî kurt de li ser bingeha hiqûqa navneteweyî destekê bide ku şerê Rûsya û Ukraynayê bi dawî bibe.

Çend xalên girin ên axavtina Çavuşoglu wiha ne:

Pirsgirêka Ukraynayê di nav pirsgirêkên herêmî de mijareke sereke bû.  Şerê ku ev salek zêdetir e didome, zirarê dide hemû cîhanê. Me careke din tekezî li ser hêviya xwe kir ku şer li ser esasê hiqûqa navneteweyî û bi danûstandinan bi dawî bibe. Em hewl didin bi danûstandinên her du aliyan pirsgirêkê çareser bikin.

Rêya dexlûdan îspata wê yekê ye ku diyalog û muzakere kar dikin. Em giringiyê didin berdewamiya rêkeftinê. Ev jî di warê kêmkirina kirîza xwarinê ya cîhanê de girîng e. Em hevî dikin ku astengên li ber dexlûdan û hinardekirina Rûsyayê jî bên rakirin. Em piştgiriyê didin xebatên rakirina van astengan.

(Pêvajoya asayîkirina têkiliyên bi Sûriyê re) Li Moskovayê her welatekî bi awayekî vekirî helwest û dîtinên xwe anîne ziman. Em dixwazin ev pêvajo bi awayekî zelal bidome. Divê diyalog bidome, bi xurtkirina şêwirê dê sûdmend be. Me îro jî nirxand ku civîna 4 wezîrên derve dê kengê pêk were.

“Me li ser mijarên hevkariya enerjiyê gotûbêj kir”

Îradeya me ya hevpar heye ku têkiliyên xwe yên aborî û bazirganî pêş bixin. Me li ser mijarên hevkariya enerjiyê, Santrala Nukleerî ya Akkuyuyê nîqaş kir. Qonaxa yekem a vekirina santralê dê di 27ê Nîsanê de be.”

Lavrov: Me ciheke mezin da pirskirêka Sûriyê

Axavtinên girin ên Lavrov jî wha bûn:

“Diviyabû di meha Adarê de ev serdan bihata kirin, lê mixabin di destpêka salê de Tirkiye rû bi rû erdhejeke nedîtî bû. Em bûn yek ji welatên yekem ku destê alîkariyê dirêjî Tirkiyeyê kir. Em jî weke li Tirkiyeyê gotina dostê roja reş' heye û em her tim hewl didin li kêleka dostên xwe yên Tirk bin.

Çêkirina Akkuyuyê wê ewlehiya enerjiyê ya Tirkiyeyê xurtir bike. Di 27'ê Nîsanê de em ê enerjiya nukleerî bişînin bloka yekem a santralê.

Bi taybetî me cihekî cidî da mijara Sûriyeyê. Peywendiyên Tirkiye û Sûriyê bi rêya Rûsyayê asayî dibin. Di Adar û Nîsanê de, serokên îstîxbaratê civiyan, paşê civînek çaralî li ser asta cîgirên wezîrên ji Moskowê hate lidarxistin.

“Piştî têkbirina Rûsyayê wê dor were Çînê”

Rojava di derbarê Ukraynayê de xwedî rojeveke neçêker e. Armanca xwe têkbirina Rûsyayê li meydanê ragihandin. Li dijî welatên ku polîtîkayên serbixwe, serwerî dimeşînin, çalakiyan dikin. Piştî têkbirina Rûsyayê wê dor were Çînê. Hewl didin her welatekî ku berjewendiyên xwe yên netewî diparêze bitirsînin. Dixwazin ku ew bibin bindestê berjewendiyên Amerîkayê

Amerîka dixwaze bibe hegemon. Helwesta xwe li ser her kesî ferz dike û hewl dide nîzameke nû ya cîhanê ava bike. Lê Rûsya tevî piraniya welatên cîhanê dixwaze ku ev nîzama nû ya cîhanê li gorî şert û mercên Neteweyên Yekbûyî bibe yek. Lêbelê, fermana hatî damezrandin eşkere şertên Neteweyên Yekbûyî binpê dike. Me bi Sekreterê Giştî yê Neteweyên Yekbûyî Guterres re peymana genim gotûbêj kir. Ew peymanek pakêtê bû. Ew peymanek hem di derbarê genimê Ukraynayî hem jî hilberên gubreya rûsî de bû. Lê dabeşkirina genimê Ukraynayê tê sepandin. Para şêr a van dexlan bi daxistinan cidî ber bi Ewropayê ve tê şandin. Li Ewropayê, ew ji hilberîneran re dibin sedema pirsgirêkên cûda. Ev bû sedema nîqaşan. Di rastiyê de, beşa Ukraynî ya înîsiyatîfa Deryaya Reş bi şandina dexlûdanê Ukraynayî sînorkirî bû. Ew bi îmtiyazê tê şandin. Feqîr, welatên ku bi rastî hewcedar in, welatên ku hewcedariya wan bi alîkariyên mirovî hene, tenê dikarin ji sedî 3 ê van genim bistînin. Beşa peymanê ya têkildarî Rûsyayê pêk nayê. Sekreterê Giştî yê Neteweyên Yekbûyî birêz Guterres her tim bang li welatên rojavayî dike, lê ew bersiv nadin.

“Hevdîtin bi tena serê xwe serkeftin in”

Piştî axavtinaê herdu wezîran bersiva pirsên rojnamevanan dan.

Lavrov pirsa hevdîtinên cîgirên wezîrên Sûriye-Tirkiye-Îran-Rûsya û civîna wezîrên derve yên çaverêkirî wiha bersivand “Ji bo pêvajoya asayîbûnê li ser asta wezîrên berevaniyê, serokên îstixbaratê û cîgirên wezîran civînan bi tena serê xwe serkeftineke e. Em dîrokên guncaw diyar dikin.”

Çavuşoglu li pirsa rewşa dawî ya xeta boriya Nord Stream a ku berê teqîn lê qewimîn wiha got “Li ser xetên boriyên Nord Stream êrîşên giran pêk hatin. Ew krîza enerjiyê ya ku bi şerê Ukraynayê li cîhanê dest pê kir bêtir gur kir. Weke Tirkiye em hîn jî girêdayî çavkaniyên biyanî ne, her çend pergala meya gaza xwezayî ya ku nû hatiye dîtin dê di rojên pêş de were berhev kirin da ku bandora krîza enerjiyê bi taybetî li herêma me kêm bike. Divê lêkolîn bê kirin ka kê û çima ev êrîş pêk aniye. Divê ev lêkolîn ji aliyê rêxistineke ku ji pisporan pêk tê bê kirin. Pêwîste hemû alî tê de beşdar bin. Divê lêpirsînek vekirî û zelal bê kirin.”