Amûra muzîkê ya Kurdên Xorasanê: Dutar

Dutar yek ji amûrên muzîkê yên kevn yên Kurdên Xorasanê ye. Jenyarê dutarê Umêd Sabirî awazeke Kurdî ya resen bi dutara xwe dijene.

Umêd Sabirî hosteyê çêkirina amûra muzîkê ya dutarê ye. Ew wek yek ji baştirîn amûrsazên Kurdên Xorasanê tê hejmartin. Ev dora 8 salan e amûrên dutarê li kargeha xwe ya biçûk çêdike.

Dutarên piraniya kom û grûpên Xorasan û Rojhilatê Kurdistan û Îranê jî bi destên Umêd Sabirî hatine çêkirin.

Muzîk beşek ji jiyana Kurdên Xorasanê ye. Ji bilî muzîkjenên wan, dutarên hinek rîspî û oldarên wan jî li mal hene û ji xwe û ji malbatên xwe re dijenin.

Materiyala ku amûra dutarê pê çêdike ne dar e, lê belê hestiyên hêştir e. Dutar heta 100 salan xwe li ber hewaya şilavî û sar û germê digire.

Derbarê karê xwe Umêd Sabirî got “Ev heşt sal in kargeha min a amûrsaziyê heye. Ez dutar û kemanan çak dikim. Ev 22 sal in ez dutarê dijenim û deh sal in ez kemanê dijenim.”

Ji ber pirbûna neteweyan li navçeya Xorasanê, mirov guh li çend muzîkên cuda dibe, mîna Kurdî, Tirkî, Farsî, Tat û Turkmenî. Muzîka wê navçeyê pir tevlihev û rengîn e û hemû rengan li xwe digire.

Farabî di pirtûka xwe ya bi navê (el Musîqa el Kabîr) de behsa dutarê kiriye. Dutar hevrêya wan kesan bûye ku destan û çîrok li wê navçeyê nivîsandine.

Sabirî dibêje: “Amûrên din ku li navçeya me tên çêkirin keman e, qoşme ye, saza badî ye, neya şivanî ye ku taybet ji bo şivanên deverê ye. Saza kobayî jî, dahol û dayere jî hene ku hin caran sûdê jê werdigirin.”

Li navçeya Xorasanê, bi dehan kom û grûpên muzîkê yên biçûk û mezin hene ku beşdarî çend festîvalan dibin. Ew kom û grûp ji bilî Kurdî bi zimanên din jî stranan dibêjin. Çimkî çend neteweyên cuda li Xorasanê hene.

Ji Soranî: Besam Mistefa