Seydayê Cegerxwîn û dîrok
Hewlêr (Rûdaw) - Seydayê Cegerxwîn ne tenê helbestvan bû, lê wî guhdaneke mezin bi warê dîrokê jî dikir. Di piraniya berhem û dîwanên wî de, behsa dîroka Kurdistanê tê kirin, herwiha navê kesayetiyên dîrokî yên gelê Kurd tên bibîranîn.
Li ser aliyê dîrokî di helbestên Cegerxwîn de pirtûkeke nû hate çapkirin û belavkirin. Pirtûka nû bi awayekî berfireh li ser mijara dîrokê li ba Seydayê Cegerxwîn disekine û zanyariyên nû pêşkêş dike.
Siyasetmedar û qanûnzanê Romayî yê navdar Cicero ku berî zayînê jiyaye li ser dîrokê wiha dibêje: "Her kesê dîrokê nexwîne, dê her û her mîna zarokekî biçûk bimîne." Çimkî kesê dîrokê bi hûrbînî û kûrbînî nexwîne, dê çewtî û xeletiyên wê dubare bike û dema xwe ya niha û siberoja xwe jî winda bike. Lewra jî derketina her berhemeke li ser dîrokê, nexasim li ba kesekî nola Seydayê Cegerxwîn karekî erênî ye.
Di vî warî de, nivîskarê Kurd Îbrahîm Îbrahîm ku sala1971ê li bajarê Hesekê yê Rojavayê Kurdistanê ji dayik bûye, pirtûka xwe ya nû bi navê “Rengvedana Dîroka Kurdî di Helbestên Cegerxwîn De” belav kir.
Di destpêka kitêbê de, nivîskar Îbrahîm Îbrahîm ku sala 1997an Beşê Dîrokê li Zanîngeha Şamê qedandiye, li ser sedema çêkirina kitêbê û hilbijartina aliyê dîrokî li ba Seydayê Cegerxwîn wiha dibêje:
"Cegerxwîn di dîroka wêje û edebiyata Kurdî ya modern de gewretirîn helbestvanê Kurd e. Bi berhemên xwe yên curbicur çanda Kurdî dewlemend kir. Herwiha xiznên pêzanîn û amajeyên dîrokî ku helbestên wî di bin perên xwe de vedişartin. Lewra jî me ji bo lêkolînê, helbestên Cegerxwîn hilbijartin. Da em bibînin bê çawa dîroka Kurdan di wan berheman de reng vedaye û pêwendiya navbera helbestên wî û dîroka Kurdan bi awayekî zelal û tekûz bidin xuyakirin."
Lêkolînvan Îbrahîm Îbrahîm di pirtûka xwe ya “Rengvedana Dîroka Kurdî di Helbestên Cegerxwîn De” behsa jiyannameya Cegerxwîn a kesayetî, wêjeyî, nîrên civakî, aborî û siyasî yên ku beşdarî û bandora xwe di avakirina kesayetî û çanda wî de kirine, ligel pêwendiya di navbera helbest û dîrokê de dike. Herwiha li ber nakokiyên Kurdan di hemû qonaxên dîrokê de disekine û çend helbestên Cegerxwîn û bikaranîna bûyer û kesayetiyên dîrokî di van helbestan de şîrove dike.
Ev pirtûk ji 342 rûpelan pêk tê û li welatê Swêdê ji aliyê Weşanxaneya APECê ve hat çapkirin. Hoşeng Nîzar Nûh û Mihemed Zekî Mihemed ku wek Diljar Seyda tê naskirin lêhûrbûna pirtûkê kirine û bergê pirtûkê jî ji aliyê şêwekarê Kurd Luqman Ehmed ve hatiye çêkirin.